ortalama deniz seviyesinden yükseklik ne demek?
Ortalama deniz seviyesinden yükseklik veya ortalama deniz
seviyesine göre yükseklik (AMSL); dağ, ova, yapı gibi coğrafi
unsurların, meteorolojik olayların veya yüksekliğini belirtmekte
kullanılan bir kavram. Bunun için referans alınır. AMSL
kısaltması, above mean sea level
kavramının akronimidir.
Deniz seviyesi kıyılarda da veya
yüzeysel akıntılar olmadığı halde bile çoğunlukla bir metreden daha
fazla değişkendir, ancak sabit bir su seviyesi saptama aletiyle yıllar
boyunca yapılan ölçümlerle ortalama değeri oldukça kesin olarak
belirlenebilmektedir.
Yükseklik referansı olarak deniz seviyesinin kullanımı
Modern 'de mümkünse
ifade edilecek kesinlikle tanımlı
olması gereken referans yüzeyinin tespit edilmesi için, ülkeler ve
kullanım amacına göre değişen hesaplama yöntemleri ve referans noktaları
kullanılır. Dolayısıyla bunlar aslında sadece bölgesel olarak doğru
sayılabilir, ancak çoğunlukla 18. ve 19. yüzyılda ulusal olarak bir
ülkenin tüm toprakları için genel geçerli olarak kabul edilmiştir.
Ulusal bazda kullanılan sistemler için, referans sıfır noktası olarak
çoğunlukla en yakın kıyı şeridinde bulunan bir ölçüm noktasının ortalama
deniz seviyesi kullanılır. Buradan tüm ülkeye ağ halinde dağılmış
belirli noktaların rakımı ile
belirlenir. Avrupa'daki bu tür önemli referans noktaların örnekleri
olarak, ölçeği (Kuzey Denizi),
(Rusya) ve
ölçekleri (ikisi Doğu Denizi) ile
,
ve
sayılabilir.
Bazı ülkelerin kullandığı resmi yükseklik sistemleri
<table>
<thead>
<tr class="header">
<th><p>Ülke</p></th>
<th><p>Sistemin adı</p></th>
<th><p><a href="Yükseklik" title="wikilink">Yükseklik
Tanımı</a></p></th>
<th><p>Seviye ölçeği</p></th>
<th><p>Referans noktası</p></th>
</tr>
</thead>
<tbody>
<tr class="odd">
<td><p>Belçika</p></td>
<td><p><em></em> (Ostende ölçeği üzeri yükseklik)</p></td>
<td><p>ortometrik yükseklik</p></td>
<td><p>Ostende</p></td>
<td><p>Ostende</p></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>Almanya (DHHN92)*) <small>(''Deutsches Haupthöhennetz' / Alman
Temel Yükseklik Ağı)</small></p>
<ul>
<li><small>Batı Almanya Eyaletleri ve Batı Berlin (DHHN12)</small></li>
<li><small>Doğu Almanya Eyaletleri ve Doğu Berlin (SNN76)</small></li>
</ul></td>
<td><p><em>Meter über Normalhöhennull</em> (m ü.NHN) (Normal deniz
seviyesi üzeri yükseklik)</p>
<ul>
<li><small><em>Meter über Normalnull</em> (m ü. NN)</small></li>
<li><small><em>Meter über Höhennormal</em> (m ü. HN)</small></li>
</ul></td>
<td><p>normal yükseklik</p>
<ul>
<li><small>normal ortometrik yükseklik</small></li>
<li><small>normal yükseklik</small></li>
</ul></td>
<td><p><a href="Amsterdam" title="wikilink">Amsterdam</a></p>
<ul>
<li><small><a href="Amsterdam"
title="wikilink">Amsterdam</a></small></li>
<li><small><a href="Kronstadt"
title="wikilink">Kronstadt</a></small></li>
</ul></td>
<td><p><a href="Wallenhorst" title="wikilink">Wallenhorst</a></p>
<ul>
<li><small>Hoppegarten (Müncheberg yakınında)</small></li>
<li><small>Hoppegarten (Müncheberg yakınında)</small></li>
</ul></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>Finlandiya</p></td>
<td></td>
<td><p>ortometrik yükseklik</p></td>
<td><p>Helsinki</p></td>
<td><p>Helsinki</p></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>Fransa (NGF-IGN69)</p></td>
<td><p><em> (m)</em> (Deniz seviyesi üzeri yükseklik)</p></td>
<td><p>normal yükseklik</p></td>
<td><p>Marsilya</p></td>
<td><p>Marsilya</p></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>Büyük Britanya</p></td>
<td><p><em> (m ASL / m a.s.l.)</em> (Deniz seviyesi üzeri
yükseklik)</p></td>
<td><p>ortometrik yükseklik</p></td>
<td><p>Newlyn</p></td>
<td><p>Newlyn</p></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>İrlanda</p></td>
<td><p><em> (m ASL / m a.s.l.)</em> (Deniz seviyesi üzeri
yükseklik)</p></td>
<td><p>normal ortometrik yükseklik</p></td>
<td><p>Maln Head</p></td>
<td><p>Maln Head</p></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>İtalya</p></td>
<td><p><em> (m s.l.m.)</em> (Deniz seviyesi üzeri yükseklik)</p></td>
<td><p>normal ortometrik yükseklik</p></td>
<td><p><a href="Cenova" title="wikilink">Cenova ölçeği</a></p></td>
<td><p>Cenova</p></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>Eski Yugoslavya devletleri</p></td>
<td><p>'' (m/nv) (Adriyatik Denizi deniz seviyesi üzeri
yükseklik)</p></td>
<td><p>normal ortometrik yükseklik</p></td>
<td><p><a href="Trieste" title="wikilink">Molo Sartorio</a>
1875/1900</p></td>
<td></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>Liechtenstein (LN02)</p></td>
<td><p>Meter über Meer (m ü. M.) (Deniz üzeri metre miktarı)</p></td>
<td><p>düzeçlenmiş yükseklik</p></td>
<td><p>Marsilya</p></td>
<td><p><a href="Cenevre" title="wikilink">Repère Pierre du
Niton</a></p></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>Lüksemburg</p></td>
<td></td>
<td><p>ortometrik yükseklik</p></td>
<td><p>Amsterdam</p></td>
<td><p>Amsterdam</p></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>Hollanda</p></td>
<td><p><em> (m NAP)</em> (Amsterdam ölçeği (NAP) üzeri
yükseklik)</p></td>
<td><p>ortometrik yükseklik</p></td>
<td><p>Amsterdam</p></td>
<td><p>Amsterdam</p></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>Norveç</p></td>
<td><p><em> (moh.)</em> (Deniz üzeri metre miktarı)</p></td>
<td><p>normal ortometrik yükseklik</p></td>
<td><p>Tregde</p></td>
<td><p>Tregde</p></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>Avusturya</p></td>
<td><p>Meter über Adria (m ü. Adria) (Adriyatik Denizi deniz seviyesi
üzeri yükseklik)</p></td>
<td><p>normal ortometrik yükseklik</p></td>
<td><p><a href="Trieste" title="wikilink">Molo Sartorio</a>
1875</p></td>
<td><p>Hutbiegl</p></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>Polonya</p></td>
<td><p><em> (m n.p.m.)</em></p></td>
<td><p>normal yükseklik</p></td>
<td><p>Konstadt</p></td>
<td></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>Portekiz</p></td>
<td></td>
<td><p>ortometrik yükseklik</p></td>
<td><p>Cascais</p></td>
<td><p>Cascais</p></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>İsveç</p></td>
<td><p><em> (m ö.h.)</em> (Deniz üzeri metre miktarı)</p></td>
<td><p>normal yükseklik</p></td>
<td><p>Amsterdam</p></td>
<td></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>İsviçre (LN02) <a href="#fn1" class="footnote-ref" id="fnref1"
role="doc-noteref"><sup>1</sup></a></p></td>
<td><p>Meter über Meer (m ü. M.) (Deniz üzeri metre miktarı)</p></td>
<td><p>düzeçlenmiş yükseklik</p></td>
<td><p>Marsilya</p></td>
<td><p><a href="Cenevre" title="wikilink">Repère Pierre du
Niton</a></p></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>Slovakya</p></td>
<td><p><em> (m n.m.)</em> (Deniz üzeri metre miktarı)</p></td>
<td><p>normal yükseklik</p></td>
<td><p>Kunštát</p></td>
<td></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>Slovenya</p></td>
<td></td>
<td><p>normal ortometrik yükseklik</p></td>
<td><p>Triest 1900</p></td>
<td><p>Ruşe</p></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>İspanya</p></td>
<td><p><em> (msnm)</em> (Deniz seviyesi üzeri metre miktarı)</p></td>
<td><p>ortometrik yükseklik</p></td>
<td><p>Alicante</p></td>
<td><p>Alicante</p></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>Çek Cumhuriyeti</p></td>
<td><p><em> (m n.m.)</em> (Deniz üzeri metre miktarı)</p></td>
<td><p>ortometrik yükseklik</p></td>
<td><p>Konstadt</p></td>
<td></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>Türkiye</p></td>
<td><p>Ortalama deniz seviyesine göre yükseklik</p></td>
<td><p>normal ortometrik yükseklik</p></td>
<td><p><a href="Antalya" title="wikilink">Antalya</a></p></td>
<td><p>Antalya</p></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>Macaristan</p></td>
<td><p><em></em> (Deniz üzeri yükseklik)</p></td>
<td><p>normal yükseklik</p></td>
<td><p>Konstadt</p></td>
<td><p>Nadap</p></td>
</tr>
</tbody>
</table>
<section class="footnotes footnotes-end-of-document"
role="doc-endnotes">
<hr />
<ol>
<li id="fn1" role="doc-endnote"><a href="#fnref1" class="footnote-back"
role="doc-backlink">↩︎</a></li>
</ol>
</section>
<small>*) DHHN92 standardı Almanya'nın tüm eyaletlerinde aynı anda
yürürlüğe girmediği için, yeni topoğrafik haritalarda bile hem NN (batı
eyaletleri) ve HN (doğu eyaletleri) rakım verileri birlikte
belirtilir.</small>
Yükseklik sistemlerinin arasındaki farklar genellikle birkaç santimetre
ile birkaç desimetre arasındadır, ancak aşırı durumlarda birkaç metre de
olabilir. Düzeltme değeri yükseklik sistemindeki konumundan ve farklı
yükseklik tanımlarında ayrıca yüksekliğe bağlı olduğu için sabit bir
değerle değişik sistemlerin arasında dönüşümler ancak düşük bir
kesinlikle (>1 dm) mümkündür. Farklı yükseklik tanımları söz konusu
olduğunda, dönüştürme hesaplarındaki kesinlik özellikle yüksek dağlık
bölgelerinde düşer.
UELN sistemi ile (eski: * (REUN)*), Avrupa çapında Amsterdam ölçeğine
dayanan ortak bir sistem meydana getirildi.
Haritalarda rakım verileri
Arazi rakımı ,
rakım noktaları , rakım çizgileri
ya da renkli rakım katmanları ile betimlenir. Yerleşimlere ait rakım
veriler belirtildiğinde, çoğunlukla söz konusu yerleşimin merkezinde
temsili bir noktanın rakımı seçilir. Bu örneğin bir meydan, belediye
binası, istasyon veya mabet olabilir. Sulaklarda ise ortalama su
seviyesinin yüksekliği belirtilir. Rakım noktaları için çoğunlukla yol
kavşakları veya kıvrımları, trigonometrik
noktaları veya zirve kesişmesi gibi belirgin, bulunması kolay yerler
seçilir. Ancak örneğin bir nirengi noktası ya da zirve kesişmesi en
yüksek noktada değilse, en yüksek ya da alçak noktalar her zaman
gösterilmiyor olabilir. Haritada kullanılan yükseklik verilerinin
dayandığı yükseklik sistemi genel kural olarak haritanın kenarında
yazılı olmalıdır.
Denizcilikte rakım verileri
ve deniz haritalarında, gelgit
olgusu bulunan karasularında en düşük astronomik gelgit seviyesi ve
gelgit olgusu bulunmayan karasularında ortalama deniz seviyesine göre
hesaplanan esas alınır. Denizin
dibindeki yüksekliklikler, referans çizgisi seviyesine göre negatif
yükseklik olarak belirtilir. Kıyının deniz tarafında kalan yükseklikler
de aynı şekilde referans çizgisi seviyesine göre pozitif yükseklikler
olarak belirtilir. Karadaki yükseklikler ise, ortalama deniz seviyesine
göre belirtilir.
Havacılıkta irtifa verileri
, hava aracının
veya uçuş engellerinin yüksekliği
-genellikle- ortalama deniz seviyesinden yükseklik olarak ifade edilir.
Ancak bu durumun istisnaları vardır. Örneğin uçuş seviyeleri standart
basınç hattından (1013,25 hektopaskal) yükseklik olarak verilir.
Ortalama deniz seviyesinden yükseklik QNH değeri kullanılarak
hesaplanır.
Dış bağlantılar
Kaynakça
Bu seviyede
1000-1013 düzeyindedir. Ölçülmesi çok
karışık gerektirir. Şu sıralar
genellikle ve ile birlikte
anılmaktadır.
Orijinal kaynak: ortalama deniz seviyesinden yükseklik. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler